βασάλτης

βασάλτης
Εκρηξιγενές ηφαιστειακό πέτρωμα που αντιστοιχεί σε σύσταση με τα πλουτώνια πετρώματα γάββρους. Τα κύρια συστατικά του είναι βασικά πλαγιόκλαστα και φεμικά ορυκτά (αυγίτης, ολιβίνης), ενώ επουσιώδη είναι ο βιοτίτης, η κεροστίλβη κ.ά. Το υγιές πέτρωμα έχει χρώμα μαύρο, ενώ εξαλλοιωμένο παίρνει απόχρωση γκρίζα, ερυθρωπή ή σπανιότερα πρασινωπή. Ο β. κατά κανόνα είναι πέτρωμα αρκετά συμπαγές και αποτελείται από μια θεμελιώδη μικροκρυσταλλική μάζα, που μέσα της ξεχωρίζουν σπάνιοι ευδιάκριτοι φαινοκρύσταλλοι αυγίτη. Μερικές φορές η θεμελιώδης μάζα του είναι υαλώδης και τότε λέγεται υαλώδης β. Ο β. εξαλλοιώνεται εύκολα και δίνει σερπεντίνη, ασβεστίτη, άργιλο κλπ. Όταν περιέχει μαγνητίτη σε αρκετή ποσότητα, παρουσιάζει μαγνητικές ιδιότητες. Χαρακτηριστικό των βασαλτικών εμφανίσεων είναι η στηλοειδής κατάτμησή τους σε πρίσματα πολυγωνικής τομής που θυμίζουν κολόνες, η οποία οφείλεται στη συστολή του μάγματος κατά την ψύξη του. Τυπικές εμφανίσεις β. βρίσκονται στο Ντεκάν (Ινδία), στην Ισλανδία, στο Φίνγκαλ της Σκοτίας (τυπικές στηλοειδείς εμφανίσεις), στην Παταγονία, στη Γροιλανδία, όπου μέσα στις βασαλτικές λάβες υπάρχουν τα ονομαστά και εκτεταμένα κοιτάσματα σιδήρου του Uifak (νήσος Ντίσκο). Στην Ελλάδα β. βρίσκεται στη Μυτιλήνη και αλλού. Οι β. παρουσιάζουν φυσική εύκολη κατάτμηση σε πρίσματα και υψηλή αντοχή στη μηχανική πίεση (συχνά ανώτερη από 3.000 kg/cm2), γι’ αυτό χρησιμοποιούνται σε οικοδομικές κατασκευές, σε τεχνητούς λιμένες και σε σκυροδέματα· αντίθετα, είναι ακατάλληλοι για οδοποιία, επειδή παρουσιάζουν μέτρια αντίσταση στη φθορά και αποσαθρώνονται εύκολα. Ο λόφος των Γιγάντων (Βόρεια Ιρλανδία), βασαλτικό πέτρωμα με χαρακτηριστική στηλοειδή κατάτμηση. Τομή βασάλτη σε πολωτικό μικροσκόπιο: μεγάλοι κρύσταλλοι πλαγιοκλάστων διακρίνονται βυθισμένοι μέσα σε μια θεμελιώδη μικροκρυσταλλική μάζα (φωτ. Igda).

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • ηφαίστειο — Στην πιο απλή του έκφραση, το η. είναι μια σχισμή του φλοιού της Γης που επικοινωνεί με μια βαθιά μαγματική ζώνη. Υπό ορισμένες συνθήκες η σχισμή αυτή επιτρέπει την έξοδο ρευστού ή στερεού υλικού υψηλής θερμοκρασίας. Συνήθως ένα μέρος του υλικού… …   Dictionary of Greek

  • οφείτης — και οφίτης, ο (πετρογρ.) πέτρωμα που παρουσιάζει οφειτικό ιστό, όπως είναι ο γάββρος, ο διαβάσης και ο βασάλτης. [ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. ophite] …   Dictionary of Greek

  • τραχυβασάλτης — ο, Ν (πετρογρ.) ηφαιστειογενές πέτρωμα με πορφυριτικό και μερικές φορές κοκκώδη ιστό. [ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. γερμ. Trachybasalt < trachy (< τραχύς) + basalt «βασάλτης» (τ. σχηματισμένος από τον ελλ. τ. βασανίτης)] …   Dictionary of Greek

  • υαλοβασάλτης — Υαλώδης παραλλαγή του πετρώματος βασάλτη, η οποία διακρίνεται για την αφθονία μικρολιθικών και σφαιρολιθικών σχηματισμών, παρεμφερής προς τον οψιδιανό. Παλαιότερα το θεωρούσαν ορυκτό και εξαιτίας του μαύρου χρώματός του είχε την ονομασία… …   Dictionary of Greek

  • υπερσθενικός — ή, ό, Ν [υπερσθενής] 1. (πετρογρ.) (για πέτρωμα) αυτός που έχει ως κύριο συστατικό του το ορυκτό υπερσθενής («υπερσθενικός βασάλτης») 2. φρ. «υπερσθενικός γρανίτης» (πετρογρ.) μέλος τής σειράς τού σαρνοκίτη, τών μεταμορφωμένων πετρωμάτων …   Dictionary of Greek

  • πετρώματα — Στον όρο αυτό περιλαμβάνονται όλες οι ορυκτολογικές συγκεντρώσεις, που αποτελούν βασικά τμήματα της λιθόσφαιρας (γήινος φλοιός)· τα π. έχουν σχηματιστεί γενικά από τη συνένωση δύο ή περισσότερων διαφορετικών ορυκτών· υπάρχουν βέβαια και… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”